|
|||||||||||
De Noordzee - duinenkustEen verscheidenheid van kustlandschappen Voordat de Noordzee zijn huidige vorm kreeg, hadden we dus met glacialen te maken. Het ijs groef daarbij als een bulldozer diepe geulen uit en schraapte rotsen af. Dat leverde een ruig landschap op dat we nu nog in de aan de Noordzee grenzende delen van Noorwegen en het noordelijk deel van Groot-Brittannië (Schotland) tegenkomen. De geulen, die na de glacialen onder water liepen, vinden we er terug als fjorden. Verder naar het zuiden voerde het ijs vooral sediment aan en is het kustlandschap een stuk vlakker. De Noordzee heeft er veel meer invloed op de vorming van het landschap dan in de ruige noordelijke gebieden. Om een indruk te geven van de verscheidenheid van de kusten langs de Noordzee, zullen we die aan de oostkant van de zee wat nader bekijken. Het gaat daarbij om 1) fjorden - 2) de waddenkust - 3) de duinenkust. Op deze pagina wordt de duinenkust behandeld. Langs de Noordzee komen we ook een uitgestrekte duinenkust tegen. Hij loopt van Denemarken (afbeelding 1) via de zeekant van de Deense, Duitse en Nederlandse Waddeneilanden naar de Kop van Noord-Holland. Daarna gaat hij langs de Nederlandse westkust via België verder naar het noorden van Frankrijk waar de Noordzee op een gegeven moment overgaat in het Nauw van Calais.
De duinenkust: meer dan alleen maar duinen De duinenkust bestaat uit meer dan alleen maar duinen (afbeelding 2). Tussen de duinen en de zee bevindt zich een zandstrand en in de zee zelf kunnen plaatselijk nog zandplaten en zandbanken voorkomen. Tussen de zandbanken vinden we dwars op de kust nog diepere gedeelten die muien genoemd worden. Het zand wordt door zeestromingen aangevoerd. Op het strand kan het zand opdrogen waarna het door de wind getransporteerd kan worden en zo in de duinen terecht kan komen. Tijdens stormen kunnen ook stukken van het strand en de duinen weggeslagen en weggeblazen worden. Tegenwoordig wordt dan vanuit zee door baggerzuigers nieuw zand opgespoten.
Ontstaan van duinen Duinen kunnen ontstaan als de met zand beladen wind een obstakel tegenkomt. Dat kan een stuk drijfhout of bijvoorbeeld een graspol zijn. Achter het obstakel is de windsnelheid lager waardoor daar het meegevoerde zand afgezet wordt. Op het strand is dit fenomeen vaak in het klein goed waar te nemen. Als kleine duinen begroeid raken, kunnen ze meer zand vangen waardoor ze groeien en dan een meer definitief karakter krijgen. Van duinen kunnen dus ook delen weggeblazen worden. Dan kunnen uitblazingslaagtes ontstaan. Als het zand diep genoeg wordt weggeblazen, komen we in een zone waar het vochtig is. Daar wordt de invloed van het grondwater merkbaar. In deze vochtige stukken kan de bodem weer begroeien waardoor ook weer zand vastgehouden kan worden.
Jonge duinen en oude duinen Langs de kust komen we twee soorten duinen tegen. De jonge duinen liggen direct aan het strand, de oude duinen komen we verder landinwaarts tegen. De jonge duinen – die tot meer dan vijftig meter hoog kunnen worden – zijn pas vanaf de middeleeuwen gevormd. En in feite zouden we kunnen zeggen dat ze nog niet ‘af’ zijn. Hun ontwikkeling gaat nog steeds door: nieuw zand wordt aangevoerd en bij zwaar weer kunnen delen verdwijnen. We hebben hier met een heel dynamisch gebeuren te maken waarin zich steeds nieuwe ontwikkelingen voordoen. Vanaf de middeleeuwen heeft nieuwe duinvorming plaatsgevonden waardoor niet alle jonge duinen even oud zijn. Hoe verder weg van de zee, hoe ouder ze eigenlijk zijn. Landinwaarts komen we achter de jonge duinen de oude duinen tegen. Ze zijn een stuk lager en enige duizenden jaren geleden op strandwallen ontstaan. Het kustgebied zag er toen heel anders uit.
Helmgras als pionier In de duinen komen we veel helmgras tegen (afbeelding 3). Deze pioniersplant heeft een uitgebreid wortelstelsel van wortelstokken waardoor ze het zand goed vast kan houden. Daardoor hebben de duinen meer overlevingskansen. Helmgras kan zich goed tegen het zoute milieu van het kustgebied beschermen zodat het in deze omgeving prima gedijt. Ga naar: geologie en ontstaan van de Noordzee Tekst : Jan Weertz Foto's: Jan en Els Weertz |
|||||||||||
© De Belemniet |