De Maas in Nederland (6):

De Maas in het Land van Maas en Waal

Afbeelding 1. Bij de Maas ter hoogte van de Loonse Waard in de buurt van Niftrik in Gelderland. De foto's zijn gemaakt ter hoogte van het rode sterretje aan de Maasbanddijk bij nummer 10. We kijken hier vanuit Gelderland naar het zuiden. Aan de overkant van de Maas ligt Noord-Brabant. De foto links is genomen op 6 januari 2018, de foto in het midden is van 30 maart 2018. Ze tonen wat er gebeurt als de Maas na langdurige regenval stroomopwaarts meer water te verwerken krijgt: hele stukken land langs de rivier komen onder water te staan. De gele pijltjes bij de hoogtemeter maken duidelijk dat het water bij de hoogtemeter op de foto in het midden alweer een stuk gezakt is. Het kaartje (waarvan de bovenkant het zuiden is; het water van de rivier stroomt hier dus van links naar rechts) laat zien dat de Loonse Waard deel uitmaakt van een oude Maasarm.

Afbeelding 2. Een stuk verderop, even voordat we bij Batenburg komen, hebben we weer met een oude Maasarm te maken. De bovenkant van het kaartje is nu weer zoals gebruikelijk het noorden. De rivier stroomt hier dus op het kaartje van rechts naar links. De foto linksboven is gemaakt op 30 maart 2018. Rechtsboven is dezelfde locatie op 6 januari 2018. Door de verhoogde wateraanvoer van de Maas waren destijds grote stukken land overstroomd. Het fietspad Rijswaard was overstroomd en niet meer begaanbaar. Linksonder zien we oude Maasarm met in de verte, bij het rode pijltje de rivier zelf, waar schepen varen. De kerktoren is van de kerk van Batenburg. De foto's zijn gemaakt bij het rode sterretje op het kaartje. GPS-coördinaten: N 51°49.373' O 005°38.733'

Afbeelding 3. Iets verder in de richting van Batenburg is vanaf de Molendijk weer op één locatie de situatie van 6 januari (foto links) en de situatie van 30 maart (foto rechts) weergegeven. Links is te zien dat hele stukken akkerland overstroomd zijn.

Afbeelding 4. De Maas bij Batenburg. Hier zien we bij de Liendense Waard een oude meander van de Maas die tot 1937 in gebruik was. Op het kaartje stroomt de rivier van rechts naar links. De foto's zijn gemaakt aan het uiteinde van de Veerstraat aan de jachthaven, dus vanuit Gelderland. De rode pijlen geven het begin (rechter foto) en het einde (foto links) van die oude meander aan. De ruïne van het Slot Batenburg wordt bij de volgende afbeelding nader bekeken.

Afbeelding 5. De ruïne van het Slot Batenburg in het plaatsje Batenburg. De toepassing van de natuursteen bij het slot heeft te maken met de ligging van de Maas. De kalksteen (foto rechtsboven) is afkomstig uit het Boven-Krijt. Vroeger werd hij aan beide kanten van de grens bij Zuid-Limburg in ondergrondse groeven gewonnen en over de Maas naar verder weg gelegen bouwplaatsen, zoals Batenburg, getransporteerd. Op de foto's links en in het midden van de onderste rij gaat het om harde, donkere kalksteen uit het Laat-Devoon/Vroeg-Carboon. Zulke kalksteen werd vroeger via de Maas uit de Belgische en Franse Ardennen aangevoerd. De gelaagde banden op de middelste foto zijn van stromatoporen. Stromatoporen worden tot de sponsdieren gerekend. Samen met onder andere koralen waren ze verantwoordelijk voor het ontstaan van koraalriffen die we tegenwoordig als dikke pakketten kalksteen uit het Devoon en Carboon in het Maasgebied terugvinden. Het gebruik van natuursteen langs een rivier vertelt vaak iets over de gesteenten die nogal eens verder stroomopwaarts te vinden zijn. De foto rechtsonder laat een stukje van Batenburg zien; een plaatsje dat beslist de moeite waard is om te gaan bekijken.

Afbeelding 6. In de directe omgeving van de rivier komen we regelmatig mooie natuur tegen. Tegenwoordig begint dat helaas steeds meer uitzondering te worden. Vroeger - en dan zeker zeer veel vroeger - was dat echter een normale zaak. Toch is een deel van de hedendaagse natuurlijke schoonheid langs de rivier aan de mens te danken. De foto linksboven is bij De Gouden Ham vanaf de Bovendijk gemaakt. Linksonder zien we hoe in Blauwe Sluis de bebouwing onder aan de Bovendijk ligt. De foto maakt ook duidelijk waarom zulk bewoond gebied bij dijkdoorbraken gevaar loopt: huizen en boerderijen staan door hun lage ligging meteen onder water. Rechtsboven zien we het natuurgebied bij de Beersche Maas vanaf de T-splitsing Harensedijk - Ravensteinse dijk nabij Haren. Rechtsonder is het gebied bij de Beersche Maas iets verderop langs de Harensedijk.

Afbeelding 7. Bij Lithoijen ligt een oude arm (meander) van de Maas die nog steeds als Oude Maas bekend is (zie het kaartje). De foto's boven laten deze oude arm van links naar rechts zien. Vanaf het dagstrandje 'Hemelrijkse Waard' aan deze Oude Maas krijgen we weer een idee van een mooie natuurlijke omgeving (foto's onder).

Klik op de links om de andere pagina's over de Maas te bekijken:

• De Maas tussen Eijsden en Maastricht  (1)

• Woodhenge aan de Maas bij Meers (2) 

• Langs de Maas bij Dilsen-Stokkem (3)

• Over het project van de Grensmaas en grindwinning in Limburg (4)

• Siderietknollen en een oude rivierarm van de Maas in de omgeving Venlo (5)

• Van Bergsche Maas en Amer tot Hollands Diep (7)

Bij de beschrijving van de locaties is sprake van momentopnames. De kans bestaat dat situaties en het aanzien op een later tijdstip niet meer hetzelfde zijn. Beschouw de vindplaatsgegevens dan ook als richtlijnen die in mindere of meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig vooraf aan de hand van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.

Klik op 'De Maas in Nederland' om naar de hoofdpagina (terug) te gaan.