Hoewel
de Maas in
Nederland in de loop der tijd een behoorlijk kunstmatig karakter heeft
gekregen, heeft ze op het gebied van natuurlijke landschappen nog heel
wat te bieden. En dat uit zich niet alleen in mooie stukken natuur maar
ook bijvoorbeeld in al die oude meanders die nog goed in het landschap
te zien zijn. Ook de geologie komt langs de rivier op allerlei plekken
aan haar trekken. Daarbij valt te denken aan de dikke grindafzettingen
die de mens voor allerlei doeleinden gewonnen
heeft. De gesteenten uit het verre geologische verleden die de mens
over de rivier getransporteerd heeft, horen er eveneens bij. Bij het
volgen van de Maas in Nederland heben we een aantal locaties en gebieden wat
nader bekeken en hebben we vele foto's gemaakt. Deze pagina is deel 6 van
deze locaties.
 |
Afbeelding
1. Bij de Maas ter hoogte van de Loonse Waard in
de buurt van Niftrik in Gelderland. De foto's zijn gemaakt ter hoogte
van het rode sterretje aan de Maasbanddijk bij nummer 10. We
kijken hier vanuit Gelderland naar het zuiden. Aan de overkant van de
Maas ligt Noord-Brabant. De foto links is genomen op 6 januari 2018, de
foto in het midden is van 30 maart 2018. Ze tonen wat er gebeurt
als de Maas na langdurige regenval stroomopwaarts meer water te
verwerken krijgt: hele stukken land langs de rivier komen onder water
te staan. De gele pijltjes bij de hoogtemeter maken duidelijk dat het
water bij de hoogtemeter op de foto in het midden alweer een stuk
gezakt is. Het kaartje (waarvan de bovenkant het zuiden is; het water
van de rivier stroomt hier dus van links naar rechts) laat zien dat de
Loonse Waard deel uitmaakt van een oude Maasarm. |
 |
Afbeelding 2. Een
stuk verderop, even voordat we bij Batenburg komen, hebben we weer met
een oude Maasarm te maken. De bovenkant van het kaartje is nu weer
zoals gebruikelijk het noorden. De rivier stroomt hier dus op
het kaartje van rechts naar links. De foto linksboven is gemaakt op 30
maart 2018. Rechtsboven is dezelfde locatie op 6 januari 2018.
Door de verhoogde wateraanvoer van de Maas waren destijds grote stukken
land overstroomd. Het fietspad Rijswaard was overstroomd en niet meer
begaanbaar. Linksonder zien we oude Maasarm met in de verte, bij het
rode pijltje de rivier zelf, waar schepen varen. De kerktoren is van de kerk van
Batenburg. De foto's zijn gemaakt bij het rode sterretje op het kaartje.
GPS-coördinaten:
N 51°49.373' O 005°38.733'
|
 |
Afbeelding 3. Iets
verder in de richting van Batenburg is vanaf de Molendijk weer op
één locatie de situatie van 6 januari (foto
links) en de situatie van 30 maart (foto rechts) weergegeven. Links is
te zien dat hele stukken akkerland overstroomd zijn. |
 |
Afbeelding
4. De Maas bij Batenburg. Hier zien we bij de
Liendense Waard een oude meander van de Maas die tot 1937
in gebruik was. Op het kaartje stroomt de rivier van rechts naar links.
De foto's zijn gemaakt aan het uiteinde van de Veerstraat aan de
jachthaven, dus vanuit Gelderland. De rode pijlen geven het begin
(rechter foto) en het einde (foto links) van die oude meander
aan. De ruïne van het Slot Batenburg wordt bij de volgende
afbeelding nader bekeken. |
 |
Afbeelding 5. De
ruïne van het Slot Batenburg in het plaatsje Batenburg. De
toepassing van de natuursteen bij het slot heeft te maken met de
ligging van de Maas. De kalksteen (foto rechtsboven) is afkomstig uit
het Boven-Krijt. Vroeger werd hij aan beide kanten van de grens bij
Zuid-Limburg in ondergrondse groeven gewonnen en over de Maas naar
verder weg gelegen bouwplaatsen, zoals Batenburg, getransporteerd. Op de
foto's links en in het midden van de onderste rij gaat het om harde,
donkere kalksteen uit het Laat-Devoon/Vroeg-Carboon. Zulke kalksteen
werd vroeger via de Maas uit de Belgische en Franse Ardennen
aangevoerd. De gelaagde banden op de middelste foto zijn van
stromatoporen. Stromatoporen worden tot de sponsdieren gerekend. Samen
met onder andere koralen waren ze verantwoordelijk voor het ontstaan
van koraalriffen die we tegenwoordig als dikke pakketten kalksteen uit
het Devoon en Carboon in het Maasgebied terugvinden. Het gebruik van
natuursteen langs een rivier vertelt vaak iets over de gesteenten die
nogal eens verder stroomopwaarts te vinden zijn.
De foto rechtsonder laat een stukje van Batenburg zien; een plaatsje dat beslist de moeite waard is om te gaan bekijken.
|
 |
Afbeelding
6. In
de directe omgeving van de rivier komen we regelmatig mooie natuur
tegen. Tegenwoordig begint dat helaas steeds meer uitzondering te
worden. Vroeger - en dan zeker zeer veel vroeger - was dat echter een
normale zaak. Toch is een deel van de hedendaagse natuurlijke
schoonheid langs de rivier aan de mens te danken.
De foto linksboven is bij De Gouden Ham vanaf de Bovendijk gemaakt.
Linksonder zien we hoe in Blauwe Sluis de bebouwing onder aan de
Bovendijk ligt. De foto maakt ook duidelijk waarom zulk bewoond gebied
bij dijkdoorbraken gevaar loopt: huizen en boerderijen staan door hun
lage ligging meteen onder water.
Rechtsboven zien we het natuurgebied bij de Beersche Maas vanaf de
T-splitsing Harensedijk - Ravensteinse dijk nabij Haren. Rechtsonder is
het gebied bij de Beersche Maas iets verderop langs de Harensedijk.
|
 |
Afbeelding 7. Bij
Lithoijen ligt een oude arm (meander) van de Maas die nog steeds
als Oude Maas bekend is (zie het kaartje). De foto's boven laten deze
oude arm van links naar rechts zien. Vanaf het dagstrandje 'Hemelrijkse
Waard' aan deze Oude Maas krijgen we weer een idee van een mooie
natuurlijke omgeving (foto's onder).
|
Klik op de links om de andere pagina's over
de Maas te bekijken:
• De Maas tussen Eijsden en
Maastricht (1)
• Woodhenge aan de Maas bij
Meers (2)
• Langs de Maas bij
Dilsen-Stokkem (3)
• Over het project van de
Grensmaas en grindwinning in
Limburg (4)
• Siderietknollen en een oude
rivierarm van de Maas in de omgeving
Venlo (5)
• Van Bergsche Maas en Amer tot
Hollands Diep (7)
Bij
de beschrijving van de locaties is sprake van momentopnames. De kans
bestaat dat situaties en het aanzien op een later tijdstip niet meer
hetzelfde zijn. Beschouw de vindplaatsgegevens dan ook als richtlijnen
die in mindere of meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig
vooraf aan de hand van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt
met de werkelijkheid.
Klik op 'De
Maas in Nederland' om
naar de
hoofdpagina (terug) te gaan.
Tekst en foto's: Jan en Els
Weertz
Overzichtskaartjes: Jan Weertz