Kalksteengroeve Savelsbosch

 Deutsche Version

De onderaardse kalksteengroeve 'Savelsbosch' ligt in het Savelsbos in Zuid-Limburg.  Zulke kalksteengroeves worden door de plaatselijke bevolking 'mergelgrotten' genoemd. Dergelijke groeves zijn in grote aantallen in bepaalde delen van het landschap van Zuid-Limburg te vinden. Ze zijn ontstaan doordat de mensen de kalksteen als bouwsteen gebruikten. Deze kalksteenblokken ('mergelblokken') werden met mergelzagen uit het gesteente gezaagd. Het winnen van de stenen stond bekend als 'blokbreken'. De zo gewonnen bouwstenen kenden een heel uitgebreide toepassing. Ze werden gebruikt voor de bouw van kerken, kastelen, boerderijen, woonhuizen, stadswallen, enzovoorts. Kalksteengroeves zoals 'Savelsbosch' zijn vaak honderden jaren oud.

De ingang van groeve Savelsbosch	In groeve Savelsbosch	Vuursteenbank bij de ingang van de groeve

Geologisch gezien behoort de kalksteen van de onderaardse kalksteengroeve 'Savelsbosch' tot de Formatie van Maastricht. Het gaat hier om de Kalksteen van Gronsveld en de Kalksteen van Schiepersberg. Afzettingen van de Formatie van Maastricht horen thuis in de geologische periode die we als het Krijt kennen. Ruw genomen zijn deze sedimenten zo'n 65 tot 70 miljoen jaar geleden afgezet. In die tijd bestond Zuid-Limburg uit een kustgebied. In de ondiepe zee leefden allerlei soorten kalkhoudende organismen zoals schelpdieren, zee-egels en massa's eencelligen. Na de dood van deze organismen bleven hun kalkskeletten op de zeebodem achter. Door de opstapeling daarvan ontstonden dikke pakketten kalksteen. Vooral de eencelligen leverden een grote bijdrage aan de opbouw van de kalksteenpakketten. Eigenlijk zouden we dus kunnen zeggen dat de gangenstelsels van deze onderaardse kalksteengroeves in de bodem van een fossiele zee zijn aangelegd.

 

De lithostratigrafische indeling van het Boven-Krijt. De Formatie van Aken is het oudste.	Indeling van de Formatie van Maastricht. De Kalksteen van Valkenburg is het oudste.

De groeve Savelsbosch is maar een heel kleine kalksteengroeve die slechts uit een enkele gang met een soort tweede verdieping bestaat. Net zoals de meeste andere onderaardse kalksteengroeves is ze uit veiligheidsoverwegingen en ter bescherming van natuur en historie niet voor het publiek toegankelijk. We kunnen de groeve Savelsbosch bereiken door in het dorp Gronsveld vanaf de Rijksweg de Duijsterstraat te volgen. Deze straat, die al spoedig overgaat in een veldweg, staat bij de plaatselijke bevolking ook bekend als Langsjtraot (Langstraat). Na iets meer dan honderd meter komen we bij een vijfsprong. Deze steken we recht over. De holle weg die we nu volgen, ligt in het verlengde van de Duijsterstraat maar de naam is veranderd. Hij heet hier Saovelswëg (Savelsweg) en hij voert al stijgend rechtstreeks naar het Savelsbos. Als we bij het bos arriveren, zijn we vanaf de Rijksweg ongeveer 30 meter gestegen. We trekken het bos in, passeren een weg die naar links gaat en zien dan niet veel later eveneens aan de linkerkant de ingang van de onderaardse kalksteengroeve Savelsbosch. 

Als we tussen de steile kalksteenwanden naar de eigenlijke ingang van de groeve lopen, zien we in die wanden de uiteinden van buisvormige vuurstenen zitten. Het kiezelzuur waaruit de vuurstenen zijn opgebouwd, is afkomstig van kiezelhoudende organismen die in de zee uit de Krijtperiode leefden. Vuursteen komt in Zuid-Limburg in de kalksteen van de Formaties van Gulpen en Maastricht in horizontaal lopende banken voor.

Close-up van vuurstenen in een vuursteenbank	Links van de stok met hoed zit in het plafond de geologische orgelpijp.	Een kijkje in de geologische orgelpijp in het plafond waar nog een deel van de vulling in zit.

Bij de ingang aangekomen, zien we links in het plafond een grote pijpvormige holte. Dit is het uiteinde van een geologische orgelpijp. Zulke orgelpijpen zijn karstverschijnselen; ze ontstaan doordat regenwater delen van de kalksteen oplost en aldus deze pijpen vormt. Later kunnen zulke orgelpijpen volstromen met los gesteente uit de bovengrond. Hier in het Savelsbos is dat grind en löss. De pijp die we op deze plaats bij groeve Savelsbosch zien, is later weer gedeeltelijk leeggestroomd. Kijk voor meer informatie over zulke orgelpijpen ook eens bij 'Over winkelcentrum 't Loon en andere verzakkingen'.