Heilzame aarde en steenstof
(steenpoeder)
tegen ziekten
en andere ongemakken
(deel 2)
Naast de kerken en kapellen uit deel 1 zijn er in het verleden meer plaatsen geweest waar gelovigen gewijde aarde en steenstof met een bijzondere werking konden krijgen. Literatuuronderzoek leverde daarover het volgende op.
Plekken waar men vroeger gewijde of geheiligde aarde kon krijgen
Carmelitessenklooster
- Vaals
Vaals ligt in het uiterste zuidoosten van de provincie Limburg. Vroeger
verkochten kloosterlingen van het Carmelitessenklooster steenpoeder als
medicijn. Helaas bestaat dit klooster niet meer.
Heerle
In Heerle (gemeente Roosendaal in de provincie Noord-Brabant) konden
gelovigen tot in de jaren negentig van de vorige eeuw gewijd wit zand
krijgen. Dit zogenaamde Gertrudiszand strooiden ze op plaatsen waar ze
last hadden van ratten en muizen.
Prinsenbeek
- Onze Lieve Vrouw Tenhemelopnemingkerk
Ook in Prinsenbeek (gemeente Breda in de provincie Noord-Brabant) is er
een verband tussen de heilige Gertrudis en speciaal zand. Dit
muizenzand konden de gelovigen in de Onze Lieve Vrouw
Tenhemelopnemingkerk krijgen. De oogst werd er mee beschermd tegen
muizen en ratten. De heilige Gertrudis leefde volgens de legende in
Prinsenbeek. Als de mensen er geplaagd werden door muizen die hun oogst
opaten, dan hielp de heilige Gertrudis hen om deze knaagdieren te
verjagen. Sint Gertrudis wordt aanbeden als patroonheilige tegen ratten
en muizen.
Woensdrecht
In Woensdrecht (provincie Noord-Brabant) wordt Sint Gertrudis vereerd.
Vroeger kon men op 17 maart, de sterfdag van Sint Getrudis, gewijd zand
mee naar huis nemen om er ratten en muizen mee te verjagen. Dit zand
stond in een bak achter in de kerk.
Sint
Gertrudiskerk - Vorst
In Vorst (Belgische provincie Antwerpen) werd de heilige Gertrudis niet
alleen aangeroepen als men last had van ratten en muizen, maar ook om
wonden aan de neus en aan de lippen te genezen en om van eczeem en
huiduitslag af te komen. Verder dacht men dat Sint Gertrudis kon helpen
bij geestesziekten en als de duivel probeerde mensen te verleiden. Men
hoopte eveneens op hulp van Sint Gertrudis bij de pest en andere
epidemische ziekten. Pelgrims namen van het kerkhof wat aarde mee naar
huis die ze dan als remedie tegen van alles en nog wat
gebruikten.
Lembeek
Sint Veronus ofwel Sint Vroon wordt aanbeden in Lembeek (gemeente Halle
in de Belgische provincie Vlaams-Brabant). Hij werd aangeroepen voor
verschillende ziekten en aandoeningen zoals hoofdpijn,
hersenvliesontsteking en koorts. Vroeger namen pelgrims in een kuil
onder het graf van de heilige wat aarde mee. Deze aarde stopten ze in
een zakje dat ze 's nachts onder hun hoofd legden om te genezen. Later
werd de kuil dichtgemaakt maar pelgrims konden in de kerk nog steeds
een zakje met aarde krijgen.
Meldert
In het verleden moet in Meldert (gemeente Hoegaarden in de Belgische
provincie Vlaams-Brabant) een doornstruik naast de Sint Ermelindiskerk
hebben gestaan. Volgens de legende begon deze struik daar te groeien
toen de staf van de heilige Ermelindis uitliep. Van de plek van de
struik namen boeren wat aarde mee die ze daarna op hun velden
uitstrooiden.
Naast deze locaties zullen er ongetwijfeld nog meer plaatsen zijn
geweest waar in het verleden gewijde aarde verkregen kon
worden.
Tekst: Jan Weertz