De Belemniet

Home

Onderwerpen

Producten

Excursiepunten

Contact

Links

Over ons

Sitemap

Rotsgraveringen of petrogliefen

Deutsche Version Deutsche Version

Rotsgraveringen of petrogliefen zijn in de rotsen gegraveerde (gekraste, gehakte, gehamerde/geklopte) figuren en symbolen. De oudste graveringen kunnen hoogstwaarschijnlijk in het Laat-Paleolithicum geplaatst worden (het laatste deel van de Oude Steentijd die ongeveer 12.000 jaar geleden eindigde). Ook in het daarop volgende Mesolithicum (Midden-Steentijd), Neolithicum (Nieuwe Steentijd), Bronstijd en IJzertijd komen we ze tegen. In de historische tijden daarna vinden we ze ook nog. Vaak zal men in de prehistorie deze graveringen na het uitkrassen of uithakken met oker rood gekleurd hebben. 

petrogliefen Noorwegen
petrogliefen Noorwegen
Afbeelding 1. Langs 'Oldtidsveien', de Oudheidweg, tussen Skjeberg en Fredrikstad in de provincie Østfold in het zuiden van Noorwegen zijn op een aantal plaatsen rotsgraveringen te zien. Ze stammen uit de Bronstijd.

Ook op de voor het publiek toegankelijke vindplaatsen van zulke graveringen heeft men ze tegenwoordig nogal eens weer rood gekleurd, om ze beter zichtbaar te maken. Mogelijk is dit de reden waarom ze in het Nederlandse taalgebied ook wel rotstekeningen genoemd worden. De rotsgraveringen zijn op veel plaatsen in Europa te vinden, van Spanje en Portugal in het westen tot de omgeving van de Zwarte Zee in het oosten. En in Scandinavië in het uiterste noorden van Europa maar ook op eilanden in de Middellandse Zee. Elders ter wereld zijn er eveneens heel wat vindplaatsen. 

petrogliefen Kelleys Island Eriemeer USA
Afbeelding 2. Ongeveer 300-400 jaar geleden brachten de oorspronkelijke bewoners van de Amerikaanse staat Ohio (American Indians) talloze inscripties aan op deze door de gletsjers afgesleten rots bij Kelleys Island in het Eriemeer nabij de grens met Canada. De inscripties zijn tegenwoordig door verwering vrijwel helemaal uitgewist. De plaat op de omheining bij deze als Inscription Rock bekendstaande rots laat echter duidelijk zien welke figuren er door hameren/kloppen op aangebracht zijn. De betekenis van deze petrogliefen is net zoals op veel andere plaatsen onbekend.

Door gletsjerijs glad geslepen rotsen hebben zich in de loop der tijd steeds weer uitstekend geleend om de graveringen op aan te brengen. Waarom de mens deze petrogliefen heeft gemaakt, is niet helemaal duidelijk. Mogelijk hebben ze een religieuze betekenis. In het onderstaande zullen drie vindplaatsen van petrogliefen in Europa wat nader worden bekeken. 

petrogliefen Dyreberget Noorwegen
petrogliefen Dyreberget Noorwegen
Afbeelding 3. Op de door het landijs gladgeslepen rotsen langs het Tysfjord in de Noorse provincie Nordland zijn zo'n 9000 jaar geleden allerlei dierfiguren aangebracht. We vinden er bijvoorbeeld het rendier, de beer, de orca, de haas, de zwaan en de eland. Deze Dierenrots staat in het Noors bekend als Dyreberget.

Alta (Noorwegen)

Ten zuiden van de stad Alta, in het noorden van Noorwegen, bevinden zich rotsen die tijdens de glacialen door gletsjers glad zijn geslepen en waarop grote aantallen rotsgraveringen voorkomen. De oudste daarvan zijn zo'n 6000 jaar oud. De jongste zijn van rond het begin van de jaartelling. We vinden er allerlei dieren, zoals de beer, het rendier, de eland, vogels en vissen. Ook zijn er mensen te zien, onder andere op skies en met pijl en boog. Omheiningen waar rendieren in gedreven werden, ontbreken niet bij deze petrogliefen. De petrogliefen zijn gemaakt door allemaal kleine putjes in het rotsgesteente te slaan.

petrogliefen Alta Noorwegen
petrogliefen Alta Noorwegen
Afbeelding 4. Petrogliefen op rotsen te zuiden van Alta in de Noorse provincie Finnmark in het noorden van het land. Onder midden zijn rendieren te zien met ongeboren kalveren in hun buik. Rechtsonder is te zien dat de petrogliefen zijn gemaakt door allemaal kleine putjes in het rotsgesteente te slaan.

Val Camonica (Italië) 

Het Val Camonica is een ongeveer 70 kilometer lang dal in de Italiaanse provincie Brescia, in de regio Lombardije. In dit dal in de Alpen komen grote aantallen petrogliefen voor, op door het gletsjerijs gladgeslepen rotsen. Daarvan zijn er momenteel zo'n 140.000 in kaart gebracht maar het totale aantal wordt op meer dan twee keer zo groot geschat. De oudste graveringen in dit dal moeten ongeveer 9000 jaar oud zijn. In de daarop volgende millennia is het aantal sterk toegenomen. Na de IJzertijd (in de Romeinse tijd en in de Middeleeuwen) zijn ze nog in beperkte mate op de rotsen aangebracht (vooral gehamerd/geklopt). We vinden er mensenfiguren in allerlei gedaanten, paarden en wagens, dieren en diverse symbolen.

Vallée des Merveilles (Frankrijk) 

De Vallée des Merveilles ligt in de Alpes Maritimes (Zee-Alpen) in het grensgebied tussen Frankrijk en Italië in de buurt van de Mont Bégo. Hier komen we zo'n 40.000 rotsgraveringen tegen. Deze gravures zijn aangebracht op door de gletsjers glad geslepen rotsen. Ook in andere dalen in de omgeving treffen we graveringen aan. De meeste van deze petrogliefen stammen uit de Bronstijd. Ze zijn met stenen werktuigen in de rots uitgehouwen. Later - van de Gallo-Romeinse tijd tot in onze tijd zijn ook petrogliefen in de rotsen uitgekerfd. Op de rotsen zien we onder andere (rund)vee, akkerwerktuigen zoals ploegen en eggen, wapens (dolken, hellebaarden, enzovoorts), mensen en geometrische figuren. 

petrogliefen Zweden
petrogliefen zweden
Afbeelding 5. Ook in Uppland in Zweden komen petrogliefen voor op rotsen die door de gletsjers zijn afgesleten. Ze stammen uit de Bronstijd en de IJzertijd.

Tekst: Jan Weertz
Fotos: Jan en Els Weertz
© De Belemniet