Cap Gris-Nez aan de Kanaalkust in Frankrijk
Bij de kaap is het mogelijk om een kijkje van bovenaf op het strand onder de klif te nemen. Vanaf een ruime parkeerplaats kan men daarvoor naar een uitzichtpunt lopen. Onderweg naar de klif steken allemaal afgeronde platte zandsteenblokken - 'boules' - uit de bodem. Bij sommige ervan is duidelijk scheve gelaagdheid te zien. Deze boules stammen uit de Boven-Jura. Ze maken deel uit van een zandpakket dat bekend staat als de 'Grès de la Crèche' (grès is het Franse woord voor zandsteen). In dit zandpakket hebben de boules zich kunnen vormen doordat calciet in de poriën tussen de zandkorrels is doorgedrongen. Dit calciet werkte als een cement waardoor het zand tot zandsteen en dus tot de boules verkitte. De scheve gelaagdheid is in het zand van het kustgebied tijdens de Juraperiode veroorzaakt door de golfwerking in de branding. We hebben het dan overigens over een heel andere zee dan de zee die we hier bij het Kanaal zien. Vanaf het uitkijkpunt zien we hoe boules door erosie onderaan de klif in de branding terecht zijn gekomen.
 |
| Afbeelding 1. Op weg naar de klif: boules met scheve gelaagdheid |
 |
| Afbeelding 2. Boules aan de klifrand en op het strand |
Voor de opbouw van de klif zelf kan men vanaf de parkeerplaats een stukje terugrijden om vervolgens dichter bij het strand te parkeren. Voordat men zich op het strand begeeft, is het goed om de getijdentabellen van Cap Gris-Nez te raadplegen, want het verschil tussen eb en vloed kan meer dan zes meter bedragen. Bij het opkomen van de vloed aan de voet van de kliffen ingesloten raken door het water is levensgevaarlijk. Wie goed voorbereid wil zijn, kan met een zoekmachine op internet met de zoekwoorden 'basse mer et pleine mer Cap Gris-Nez (of: Wissant) op Franse websites de juiste gegevens over de getijdenwissel achterhalen.
 |
| Afbeelding 3. De geplooide (anticlinale) structuur in de klifwand |
Als men het strand oploopt, kan men links een ongeveer 50 meter hoge geplooide (anticlinale) structuur in de klifwand zien. De afzettingen die oorspronkelijk horizontaal zijn afgezet, werden ten gevolge van de Alpiene gebergtevorming in het Tertiair geplooid. Het onderste deel van de geplooide structuur bestaat uit zwart gekleurde silt- en zandhoudende kleistenen; de zogenaamde 'Argiles de Châtillon' (argile is het Franse woord voor klei) die ook uit de Boven-Jura stammen. Hierin komen schelpenbreccies van Exogyra virgula en dunne laagjes zandsteen voor. Doordat hardere en minder harde lagen elkaar in deze 'Argiles de Châtillon' afwisselen, wordt de plooiing bijzonder duidelijk. Naast de plooiing zijn breuken in het gesteente zichtbaar. Hierdoor zijn de afzettingen iets van elkaar verschoven. Boven de 'Argiles de Châtillon' treffen we de 'Grès de la Crèche' aan, die we al kennen van de boules bij het uitkijkpunt. Vanaf het strand zien we hoe de boules in het losse zand eromheen zitten. In feite maken ze gewoon deel uit van het zandpakket; hun structuur loopt in het zand verder. Verderop langs de kust zijn deze afzettingen uit de Boven-Jura ook nog te zien. Alleen liggen ze daar veel horizontaler.
 |
| Afbeelding 4. 1 = Argiles de Châtillon - 2 = Grès de la Crèche - 3 = breuken |
 |
| Afbeelding 5. Boules in het zandpakket en een breuk in de geplooide structuur |
Op het strand, op de plaats waar we lopen, waren ooit eveneens geplooide structuren aanwezig. Door erosie zijn die echter verdwenen. Als een soort kammen zien we nu nog dat de hardere lagen iets verder uit de bodem steken dan de wat zachtere gesteentelagen.
 |
| Afbeelding 6. Kammen van hard en minder hard gesteente op het strand |
Tussen de kammen liggen allerlei soorten stenen in diverse formaten. Opvallend zijn hier vaak vuistgrote stenen die eruit zien als een gatenkaas. Deze gaten zijn in feite sporen van het dierenleven in de zee. De grote gaten zijn veroorzaakt door boormosselen. Soms zit de schelp van zulke mosselen nog in de steen. Kleinere gaatjes in de steen zijn afkomstig van boorsponsen. En wie bij helder weer de blik naar het westen richt, kan aan de overkant van Het Kanaal de witte kalksteenkliffen van Dover zien liggen. Dit stukje Franse kust ligt namelijk het dichtst bij Groot-Brittannië.
 |
| Afbeelding 7. Stenen met gaten van boormosselen en boorsponsen. In een gat is de schelp van de boormossel nog te zien. |
(De bereikbaarheid van locaties kan in de loop der tijd veranderen.)
Tekst: Jan Weertz
Foto's: Jan en Els Weertz