Cap Blanc-Nez aan de Kanaalkust in Frankrijk
De omgeving van Cap Blanc-Nez en Escalles aan de Côte d'Opale in het noordwestelijk kustgebied van Frankrijk is bij fossielenzoekers geliefd vanwege zijn interessante vondsten. Toch is dit kustgebied in het departement Pas-de-Calais meer dan alleen maar een vindplaats van fossielen. Wat er aan de kust direct in het oog springt, zijn de witte kliffen van kalksteen uit het Boven-Krijt (Cenomaan en Turonien) die hier op fossielrijke afzettingen uit het Onder-Krijt (Albien) rusten. Het hoogste punt van de kalksteenrotsen wordt gevormd door de 134 meter boven de zeespiegel uittorende Cap Blanc-Nez. Bij helder weer kan men vanaf deze Franse kalksteenkliffen hun tegenhanger op 28 kilometer afstand aan de overkant van het Kanaal zien liggen: de witte kalksteenkliffen van Dover.
 |
|
| Afbeelding 1. De kalksteenkliffen bij Cap Blanc-Nez |
Voordat men zich op het strand begeeft, is het goed om de getijdentabellen van Escalles te raadplegen, want het verschil tussen eb en vloed kan meer dan zes meter bedragen. Bij het opkomen van de vloed aan de voet van de kliffen ingesloten raken door het water is levensgevaarlijk. Niet voor niets wordt daar door middel van borden voor gewaarschuwd. Wie goed voorbereid wil zijn, kan met een zoekmachine op internet met de zoekwoorden 'basse mer et pleine mer Escalles' de juiste gegevens over de getijdenwissel op Franse websites achterhalen.
 |
| Afbeelding 2. De toegang tot het strand bij Cap Blanc-Nez. Hier wordt gewaarschuwd tegen het gevaar van hoog water. |
Op het strand vallen aan de voet van de kliffen meteen mooi afgeronde grijszwarte en witte stenen op. Het gaat hier om vuursteen en kalksteen. De vuursteen komt in lagen (banken) in de kalksteen voor. Door de erosie vallen vuursteen en brokken kalksteen uit de steile wand van de kliffen naar beneden. Bij vloed worden ze daar in de branding heen en weer gesmeten en botsen ze tegen elkaar. Daardoor krijgen ze hun afgeronde vormen. Kalksteen is veel zachter dan vuursteen. De rolstenen van kalksteen zullen dan ook snel helemaal afgebroken worden.
 |
| Afbeelding 3. De rolstenen van vuursteen en kalksteen op het strand bij Cap Blanc-Nez. |
Tussen de afgeronde vuurstenen en kalkstenen kunnen ook andere interessante zaken zoals het uit de kalksteenafzettingen afkomstige mineraal markasiet gevonden worden. Markasiet (*) is een ijzersulfide (FeS2) dat gevormd is in een zuurstofarm milieu. Opvallend is het hoge gewicht en de bruinige buitenkant van de vondsten. Op verse breukvlakken ziet het mineraal er bleek zilvergeel uit. Naast markasiet treffen we hier en daar ook brokken veen aan. Die brokken zijn meestal afgerond. Ze zijn afkomstig uit verder weg voorkomende Kwartaire afzettingen in het kustgebied en ze zijn door afslag in zee terecht gekomen.
 |
| Afbeelding 4. markasiet (ongeveer 5 cm lang) en veen |
In verband met vallend gesteente is het niet raadzaam om te dicht bij de klifwand zelf te komen, maar van op enige afstand is ook genoeg te zien. Op sommige plekken treffen we kleine puinkegels van naar beneden gevallen materiaal aan. Ze vormen voor ons het bewijs dat de erosie gestaag doorgaat. De kliffen zullen in de loop der tijd dus steeds verder landinwaarts terugwijken. Ongeveer op ooghoogte en iets hoger zien we water uit de klifwand stromen. Het gaat hier om grondwater dat door de aanwezigheid van ondoorlatende lagen niet verder in de diepte weg kan zakken. Het volgt daarom de bovenkant van de ondoorlatende laag tot het uiteindelijk bij de klifwand komt en als een watervalletje naar beneden valt of - soms - met een straal uit de wand spuit. Aan de basis van de klifwand is hier en daar te zien dat het gesteente geplooid is. Dit is een gevolg van de Alpiene plooiing in het Tertiair.
 |
 |
| Afbeelding 5. Uit de klifwand tredend water en plooiing van het gesteente. | Strandvondst: de meanderende spons Exanthesis labrosus (6,5 centimeter lang) |
Als we ons verder van de klifwand verwijderen, maakt het strand van afgeronde vuurstenen en kalkstenen plaats voor een zandstrand. Op dit zandstrand zijn hele oppervlakken met golfribbels te zien. De wind liet het ondiepe water erboven golven waardoor wervelingen ontstonden die vervolgens de golfribbels veroorzaakten. Zulke golfribbels kunnen bewaard blijven en in de loop van de geologische geschiedenis verstenen. We vinden zulke versteende golfribbels bijvoorbeeld in afzettingen uit het Devoon in de Eifel in Duitsland.
 |
| Afbeelding 6. Golfribbels op het strand |
Op het grensgebied van
strand en zee treffen we
ook overblijfselen van zeeplanten en zeedieren aan. Dat is al niet veel
anders
dan in het verre geologische verleden. Fossielen komen niet voor niets
in
versteende kustafzettingen voor. In feite is er dus niets nieuws onder
de zon.
 |
| Afbeelding 7. Strandvondsten: fossiele afdruk van een zee-egel in vuursteen, fossiele ammoniet in kalksteen, recente eieren van een wulk, recent wier |
(De bereikbaarheid van locaties kan in de loop der tijd veranderen.)
Tekst: Jan Weertz
Foto's: Jan en Els Weertz