Afbeelding 1. Prehistorische boortjes. De speld is drie centimeter lang.

Boortjes 

Vuurstenen boortjes konden gebruikt worden om gaten te maken in huiden (leer), gewei, been, hout en zelfs in bepaalde steensoorten. Hoewel hier over boortjes wordt gesproken, wil dit niet zeggen dat het altijd erg kleine werktuigjes waren; ook grotere boren zijn bekend. Deze zouden gebruikt kunnen zijn om kleine gaatjes te vergroten of om harder materiaal te doorboren. Boortjes konden ook als een priem gebruikt worden. 

Afbeelding 2. Prehistorische AA-stekers. Zie voor verdere uitleg de tekst hieronder.

Stekers

Om een steker te maken kon ook een afslag gebruikt worden. Van die afslag werd een zogenaamde stekerafslag verwijderd. Zo'n stekerafslag is in feite een heel klein klingetje. Door het verwijderen ontstond een vlak met een beitelvorm, waar goed mee gekerfd worden. In dit geval spreken we van een A-steker (de A staat voor de kleine afslag die verwijderd is om de steker te maken. Naast deze A-steker komen we AA-stekers tegen. Daarbij zijn in feite twee kleine afslagen verwijderd. En als derde bestaan er nog RA-stekers (waarbij RA staat voor retouche-afslag). Het vlak waarvan de afslag werd verwijderd is dan door retoucheren geprepareerd. 

Beeldverhaal

Het maken van een benen naald en een polsbeschermer met een vuurstenen steker en boortje

Afbeelding 3. Het maken van een benen naald met een steker en een boortje Voor dit doel hebben we spareribs gegeten. Daarna werden de achtergebleven vleesresten van het bot af gekookt en de ribjes enkele dagen in water geweekt. De ruwe naaldvorm kon met een steker in het zachte bot gekerfd worden, waarna hij eruit gewipt werd. (Zie verder bij afbeelding 4)

Afbeelding 4. (Vervolg op afbeelding 3) Op een stuk zandsteen werd de naald vervolgens verder in vorm geschuurd. Tot slot is met een boortje een gaatje (het oog) erin aangebracht. De rechter foto laat naald en boortje zien.

Afbeelding 5. Het maken van een polsbeschermer (polsbescherming bij boogschieten) Hiervoor is een stukje daklei gebruikt. Eerst hebben we de vorm erop getekend. Daarna werden met een boortje de gaatjes erin gemaakt die nodig zijn om de polsbeschermer met een draad aan de pols te bevestigen. Vervolgens werd (foto rechts) de ruwe vorm met een steker uitgekerfd (zie voor het vervolg afbeelding 6).

Afbeelding 6. (Vervolg op afbeelding 5) Het uitkerven van de ruwe vorm met een steker. De zijkanten werden op een stuk zandsteen effen geschuurd (afbeelding 7).

Afbeelding 7. Na het schuren van de zijkanten van de polsbeschermer zijn de uiteinden van de lange zijden eveneens door schuren afgerond. De meest rechter foto laat een prehistorische polsbeschermer zien uit het LVR-LandesMuseum Bonn (Duitsland).

Afbeelding 8. Twee manieren waarop een polsbeschermer aan de arm bevestigd kan worden. Deze polsbeschermer heeft een dubbel set gaatjes.

Meer weten over vuursteen en het gebruik van vuursteen toen en nu?
Meer weten over prehistorische werktuigen van vuursteen? 
Ga dan naar de index met alles over vuursteen.

Tekst en foto's: Jan Weertz