Vulkanisme in het Westerwald
Het Westerwald ligt in
Duitsland ten oosten van
de Rijn, noordoostelijk van Koblenz. De vulkanische activiteit in het
gebied
vond voornamelijk in twee perioden tijdens het Tertiair plaats. De
eerste
periode strekte zich uit van het Boven-Oligoceen tot Onder Mioceen,
ongeveer
van 24 tot 19 miljoen jaar geleden. De tweede periode duurde van het
Boven-Mioceen tot het Plioceen, ongeveer van 8 tot 5 miljoen jaar
geleden. De
vulkanische producten bestaan hoofdzakelijk uit basaltlava en tufsteen
maar we
komen er onder andere ook trachiet tegen. De meeste van deze
vulkanische
gesteenten komen direct uit de aardmantel.
Net zoals in het Siebengebirge had het vulkanisme in het Westerwald aanvankelijk een explosief karakter. Tijdens Pliniaanse uitbarstingen ontstond een tot 40 meter dik pakket vulkanische assen die later tot tufsteen verhardden. Daarna kreeg het gebied met lava te maken die over grote oppervlakten uitstroomde en zo voor grote basaltafzettingen zorgde die plaatselijk een dikte van 80 meter konden bereiken. Zo ontstond een aaneengesloten vulkaangebied van bijna 1000 vierkante kilometer oppervlakte. Naast dit grote vulkanische veld ontstond ten noordwesten ervan nog een klein vulkanisch veld van zo'n 40 vierkante kilometer grootte.
 |
| Afbeelding 1. De meiler met basaltzuilen van de Kranstein in het Westerwald |
Het vulkanisme van het
Westerwald hebben we net
zoals in het Siebengebirge te danken aan intraplaat-vulkanen. Hierbij
steeg een
hete mantelpluim tot aan de basis van de aardkorst op. Dit leidde tot
een
toegenomen smelten van gesteenten in de buitenmantel van de aarde
waardoor
hotspotmagma's ontstonden waarmee de vulkanische activiteiten aan de
oppervlakten gevoed werden. De scheiding van het grote en het kleine
vulkaanveld wordt verklaard met het schuiven van de aardkorst over de
hotspot.
Net zoals overal in de Duitse vulkaangebieden, zijn in het Westerwald bijzondere vulkanische overblijfselen waar te nemen. Een daarvan is de Kranstein die tot natuurmonument is uitgeroepen. De Kranstein ligt tussen Wilmenrod en Weltersburg. Tijdens het winnen van basalt op deze plaats kwam een formatie van basaltzuilen in meilerstelling vrij. Dit bijzondere verschijnsel kan in de voormalige groeve nog steeds bekeken worden.
 |
| Afbeelding 2. De Druidenstein in het Westerwald. Op de foto's is goed te zien dat de basaltkoepel is verstevigd om te voorkomen dat hij langzaam uit elkaar valt. |
Een andere plek die het bezoeken waard is, is de Druidenstein bij Kirchen. Het gaat hier om een ongeveer 20 meter hoge basaltkegel waarbij de basaltzuilen net zoals bij de Kranstein een meilerstelling innemen. In het Oligoceen drong op deze plaats magma in de ondergrond door. Daar koelde het langzaam af waarbij de basaltzuilen ontstonden. Later verdween het omringende gesteente door erosie waardoor de basaltkegel als het ware uitgeprepareerd werd. Ook de Druidenstein is een natuurmonument.
Tekst:
Jan Weertz
Foto's:
Jan en Els Weertz