De Belemniet Steinbergske

Het Steinbergske is een onderaardse kalksteengroeve in het Savelsbos in Zuid-Limburg. Onderaardse kalksteengroeves worden door de plaatselijke bevolking 'mergelgrotten' genoemd. Dergelijke groeves zijn in grote aantallen in bepaalde delen van het landschap van Zuid-Limburg te vinden. Ze zijn ontstaan doordat de mensen de kalksteen als bouwsteen gebruikten. Deze kalksteenblokken ('mergelblokken') werden met mergelzagen uit het gesteente gezaagd. Het winnen van de stenen stond bekend als 'blokbreken'. De zo gewonnen bouwstenen kenden een heel uitgebreide toepassing. Ze werden gebruikt voor de bouw van kerken, kastelen, boerderijen, woonhuizen, stadswallen, enzovoorts.


De ingang van het Steinbergske	Een mergelzaag

Kalksteengroeves zoals het Steinbergske zijn vaak honderden jaren oud. De omgeving van het Steinbergske staat plaatselijk bekend als Sjtèibrik, dat we zouden kunnen vertalen als 'steenbreek'. In oude archieven is sprake van "Onder steynberch, genaempt aen de Mergelcoulle" en van bijvoorbeeld 'Steighbriggeweegh' uit 1702 en 'Den Steenbergh' uit 1775 (bron: Groéselder Diksjenèr, 1979).

Geologisch gezien behoort de kalksteen van het Steinbergske tot de Formatie van Maastricht. Waarschijnlijk gaat het hier om de Kalksteen van Valkenburg. Afzettingen van de Formatie van Maastricht horen thuis in de geologische periode die we als het Krijt kennen. Ruw genomen zijn deze sedimenten zo'n 65 tot 70 miljoen jaar geleden afgezet. In die tijd bestond Zuid-Limburg uit een kustgebied. In de ondiepe zee leefden allerlei soorten kalkhoudende organismen zoals schelpdieren, zee-egels en massa's eencelligen. Na de dood van deze organismen bleven hun kalkskeletten op de zeebodem achter. Door de opstapeling daarvan ontstonden dikke pakketten kalksteen. Vooral de eencelligen leverden een grote bijdrage aan de opbouw van de kalksteenpakketten. Eigenlijk zouden we dus kunnen zeggen dat de gangenstelsels van deze onderaardse kalksteengroeves in de bodem van een fossiele zee zijn aangelegd.


De lithostratigrafische indeling van het Boven-Krijt. De Formatie van Aken is het oudste.	Indeling van de Formatie van Maastricht. De Kalksteen van Valkenburg is het oudste.

Het Steinbergske is maar een heel kleine kalksteengroeve die slechts uit enkele gangen bestaat. Net zoals de meeste andere onderaardse kalksteengroeves is ze uit veiligheidsoverwegingen en ter bescherming van natuur en historie niet voor het publiek toegankelijk. We kunnen het Steinbergske bereiken door in het dorp Rijckholt vanaf de Rijksweg de Steenstraat te volgen. We komen dan bij een splitsing met de Voerenweg. Hier gaan we rechtdoor en volgen de veldweg die Romboutsweg heet. Na enkele honderden meters komen we bij een splitsing. Hier gaan we naar links. Door deze weg te volgen, komen we in het Savelsbos terecht waar al snel een paadje naar links naar het Steinbergske leidt.


Gangenstelsel van het Steinbergske	Galgenveld als inscriptie in het Steinbergske

(De bereikbaarheid van locaties kan in de loop der tijd veranderen.)

Tekst en foto's: Jan Weertz