De Belemniet: 'White Horses' in kalksteen in Engeland

Een bijzondere toepassing van kalksteen vinden we in het zuiden van Engeland in Groot-Brittannië. Daar treffen we in steile hellingen met een ondergrond van kalksteen de zogenaamde heuvelfiguren (hill figures ofwel chalk figures) aan. Hierbij gaat het om reusachtige, witte mens- en dierfiguren die van op enige afstand als zodanig in de hellingen te zien zijn.

De heuvelfiguren ontstonden door het verwijderen van het gras en de losse bovengrond, waarbij in de sleuven het vaste, onderliggende gesteente (witte kalksteen) bloot kwam te liggen. Zulke in het gras en de losse bovengrond uitgestoken figuren zijn een fenomeen dat we vooral in Engeland tegenkomen. Waar het onderliggende gesteente niet uit witte kalksteen bestaat of waar deze kalksteen te diep zit, heeft men ook wel figuren gemaakt door de bodem te bekleden met witte brokken kalksteen.

Afbeelding 1. Het Witte Paard van Uffington (Uffington White Horse). Vanuit de lucht is het echter veel beter te zien.

Wat de mensfiguren betreft, zijn de Reus van Cerne Abbas (Cerne Abbas Giant) en de Lange Man van Wilmington (Long Man of Wilmington) bekend. Bij de dierfiguren gaat het vooral om paarden, zoals het Witte Paard van Uffington (Uffington White Horse), het Witte Paard van Hackpen (Hackpen White Horse) en het Witte Paard van Marlborough (Marlborough White Horse). Het Witte Paard van Uffington is van prehistorische ouderdom (ijzertijd of bronstijd). De meeste andere paarden zijn waarschijnlijk pas tijdens de laatste 400 jaar ontstaan, meestal tijdens de 18e of 19e eeuw. Soms is een wit paard heel recent, zoals het Devizes White Horse, dat voor de millenniumviering van 2000 is gemaakt.

Afbeelding 2. Boven: De Reus van Cerne Abbas (Cerne Abbas Giant). Onder: Het Witte Paard van Hackpen (Hackpen White Horse).

Ook voor de Reus van Cerne Abbas en de Lange Man van Wilmington zijn geen eerdere dateringen mogelijk dan de 16e of 17e eeuw. De Reus van Cerne Abbas heeft een hoogte van 55 meter en hij is 51 meter breed. In zijn rechterhand houdt hij een knots van 37 meter lengte. Hij is ontstaan door het graven van sleuven van zo'n 30 cm breed en diep. De Lange Man van Wilmington is 69 meter hoog. Hij houdt twee staven vast. De heuvelfiguren kunnen alleen zichtbaar blijven door regelmatig onderhoud. Als dit niet gebeurt, worden ze weer door de vegetatie overwoekerd of worden ze onzichtbaar doordat tijdens regenbuien aarde op het witte oppervlak spoelt. Regen kan uiteraard ook de kalksteen(brokken) van de figuren afspoelen.

Tekst en foto's: Jan Weertz

'White Horses' in kalksteen (Engeland)