Sporen van de ijstijd
de Wilhelminasteen - een grote zwerfsteen bij Sondel (NL)
Tijdens het Saale-glaciaal (238.000 – 128.000 jaar geleden - ook wel Saale-ijstijd genoemd) waren grote delen van het noordelijk halfrond bedekt door reusachtige ijsmassa’s. Doordat veel water in de vorm van ijs op het land was opgeslagen, lag de zeespiegel toen een stuk lager dan tegenwoordig. De Noordzee lag toen droog. Honderden meters dikke gletsjers drongen in die tijd tot diep in onder andere Nederland en Duitsland door. In het ijs van deze gletsjers zat een heleboel gesteentemateriaal. Dat varieerde van hele kleine deeltjes tot enorme zwerfstenen. Veel van deze zwerfstenen zijn afkomstig uit het hoge noorden, maar er zitten ook exemplaren bij die van dichterbij door de gletsjers zijn meegevoerd. Toen het gletsjerijs aan het einde van het glaciaal smolt, bleef het meegevoerde gesteentemateriaal achter. Ook de grote, vaak vele tonnen zware zwerfstenen kwamen daardoor bij ons in het landschap terecht. Een van die zwerfstenen is de Wilhelminasteen bij Sondel in Nederland.
Waar vinden we de
Wilhelminasteen?
Sondel ligt vlakbij Lemmer in het zuidwesten van de provincie
Friesland. De Wilhelminasteen ligt er in een weiland schuin tegenover
Sondelerleane 1. Aan de weg staat een informatiezuiltje van de
IJstijden- en Stenenroute van het bezoekerscentrum Mar en Klif met
bijzonderheden over deze zwerfsteen.
 |
| Afbeelding 1. De Wilhelminasteen, een zwerfsteen uit de ijstijd in een weiland langs de Sondelerleane in Sondel, Friesland. |
Iets meer over de Wilhelminasteen
zelf
De Wilhelminasteen is een Scandinavische zwerfsteen van rapakivigraniet
die hier ter plaatse gevonden is. Hij is afkomstig van de
Ålandeilanden. Deze eilanden liggen direct ten zuiden van de
Botnische Golf tussen Zweden en Finland. Op het zuiltje kunnen we lezen
dat de zwerfsteen ronde veldspaatkristallen met een lichte rand heeft.
Verder staat er dat hij in 1947 gevonden is. Men heeft er een
gedenksteen ter gelegenheid van het vijftigjarige regeringsjubileum van
koningin Wilhelmina van gemaakt. Vanaf de weg zien we in grote letters
op de steen de tekst: “wij zijn schuldig God altijd te danken
over u”. Wat we vanaf de weg niet kunnen zien, vertelt het
zuiltje ons: rechtsonder staat “2Th 1:3” en op de
zijkant “1898-1948”.
Bij de beschrijving van de
locatie is sprake van een momentopname. De kans bestaat dat de situatie
en het aanzien op een later tijdstip niet meer hetzelfde zijn. Beschouw
de vindplaatsgegevens dan ook als richtlijnen die in mindere of
meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig vooraf aan de hand
van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.
Foto's: Jan en Els Weertz