Sporen van de ijstijd
Een grote zwerfsteen in Vries (NL)
Tijdens het Saale-glaciaal (238.000 – 128.000 jaar geleden - ook wel Saale-ijstijd genoemd) waren grote delen van het noordelijk halfrond bedekt door reusachtige ijsmassa’s. Doordat veel water in de vorm van ijs op het land was opgeslagen, lag de zeespiegel toen een stuk lager dan tegenwoordig. De Noordzee lag toen droog. Honderden meters dikke gletsjers drongen in die tijd tot diep in onder andere Nederland en Duitsland door. In het ijs van deze gletsjers zat een heleboel gesteentemateriaal. Dat varieerde van hele kleine deeltjes tot enorme zwerfstenen. Veel van deze zwerfstenen zijn afkomstig uit het hoge noorden, maar er zitten ook exemplaren bij die van dichterbij door de gletsjers zijn meegevoerd. Toen het gletsjerijs aan het einde van het glaciaal smolt, bleef het meegevoerde gesteentemateriaal achter. Ook de grote, vaak vele tonnen zware zwerfstenen kwamen daardoor bij ons in het landschap terecht. Een van die zwerfstenen vinden we in Vries in Nederland.
Waar vinden we de zwerfsteen van
Vries?
Vries maakt deel uit van de gemeente Tynaarlo in de provincie Drenthe.
De zwerfsteen van Vries ligt in het dorp op het grasveld in de
middenberm van de Nieuwe Rijksweg, ongeveer ter hoogte van huisnummer
19.
 |
| Afbeelding 1. De zwerfsteen van Vries. Let op de duidelijk zichtbare bolschaalverwering. |
Iets meer over de zwerfsteen van
Vries zelf
Bij de steen staat een informatiebordje dat ons vertelt dat het hier om
een zogenaamde kwartsdioriet gaat die bij graafwerkzaamheden in de
omgeving gevonden is. Verder laat het bordje weten dat de steen
zo’n 15 ton weegt en mogelijk uit Zuid-Zweden komt. Een leuke
bijzonderheid bij deze zwerfsteen is de bolschaalverwering die op
allerlei plaatsen aan het oppervlak van de steen te zien is. Deze
kwartsdioriet bestaat uit verschillende mineralen die bij
temperatuurverschillen op verschillende manier uitzetten en inkrimpen.
Daardoor kan het gesteente op den duur vergruizen waarna de verwering er
nog meer vat op krijgt. Er kunnen dan complete schillen loslaten. Met
een beetje fantasie doet het denken aan een hardgekookt ei waarvan je de
schaal probeert los te pellen.
Bij de beschrijving van de
locatie (2022) is sprake van een momentopname. De kans bestaat dat de
situatie
en het aanzien op een later tijdstip niet meer hetzelfde zijn. Beschouw
de vindplaatsgegevens dan ook als richtlijnen die in mindere of
meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig vooraf aan de hand
van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.
Foto's: Jan en Els Weertz