Sporen van de ijstijd
Een grote zwerfsteen in Steinfurt (D)
Tijdens het Saale-glaciaal (238.000 – 128.000 jaar geleden - ook wel Saale-ijstijd genoemd) waren grote delen van het noordelijk halfrond bedekt door reusachtige ijsmassa’s. Doordat veel water in de vorm van ijs op het land was opgeslagen, lag de zeespiegel toen een stuk lager dan tegenwoordig. De Noordzee lag toen droog. Honderden meters dikke gletsjers drongen in die tijd tot diep in onder andere Nederland en Duitsland door. In het ijs van deze gletsjers zat een heleboel gesteentemateriaal. Dat varieerde van hele kleine deeltjes tot enorme zwerfstenen. Veel van deze zwerfstenen zijn afkomstig uit het hoge noorden, maar er zitten ook exemplaren bij die van dichterbij door de gletsjers zijn meegevoerd. Toen het gletsjerijs aan het einde van het glaciaal smolt, bleef het meegevoerde gesteentemateriaal achter. Ook de grote, vaak vele tonnen zware zwerfstenen kwamen daardoor bij ons in het landschap terecht. Een van die zwerfstenen is de zwerfsteen aan de Graf Arnoldplatz in Steinfurt in Duitsland.
Waar vinden we de
zwerfsteen?
De zwerfsteen ligt bij de ingang van de parkeergarage (Tiefgarage) aan
de Graf Arnoldplatz in Steinfurt in de Duitse deelstaat
Nordrhein-Westfalen (Noordrijn-Westfalen). Vanuit het Nederlandse
Enschede is het ongeveer 40 kilometer tot bij de zwerfsteen.
 |
| Afbeelding 1. De zwerfsteen aan de Graf Arnoldplatz in Steinfurt. De bolschaalverwering zien we bij de zowel de foto links als de foto rechts. |
Iets meer over de zwerfsteen
zelf
Deze zwerfsteen stamt uit de directe omgeving van de plaats waar hij nu
ligt. Het is een graniet van ruim 14 ton. Een leuke bijzonderheid bij
deze zwerfsteen is de bolschaalverwering aan een zijde. Graniet bestaat
uit verschillende mineralen die bij temperatuurverschillen op
verschillende manier uitzetten en inkrimpen. Daardoor kan het gesteente
op den duur vergruizen en kunnen er complete schillen loslaten. Met een
beetje fantasie doet het denken aan een hardgekookt ei waarvan je de
schaal probeert los te pellen. En wat die verschillende mineralen
betreft: wie goed kijkt, kan ze in de steen duidelijk onderscheiden.
Literatuur
Voor het schrijven van dit item is gebruik gemaakt van het boek Findlinge
in Nordrhein-Westfalen und angrenzenden Gebieten van
Eckhard Speetzen. Het boek is een publicatie van het Geologisches
Landesambt Nordrhein-Westfalen, Krefeld 1998.
Bij de beschrijving van de
locatie (2022) is sprake van een momentopname. De kans bestaat dat de
situatie
en het aanzien op een later tijdstip niet meer hetzelfde zijn. Beschouw
de vindplaatsgegevens dan ook als richtlijnen die in mindere of
meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig vooraf aan de hand
van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.
Foto's: Jan en Els Weertz