Sporen van de ijstijd
Een grote zwerfsteen in Sleen (NL)
Tijdens het Saale-glaciaal (238.000 – 128.000 jaar geleden - ook wel Saale-ijstijd genoemd) waren grote delen van het noordelijk halfrond bedekt door reusachtige ijsmassa’s. Doordat veel water in de vorm van ijs op het land was opgeslagen, lag de zeespiegel toen een stuk lager dan tegenwoordig. De Noordzee lag toen droog. Honderden meters dikke gletsjers drongen in die tijd tot diep in onder andere Nederland en Duitsland door. In het ijs van deze gletsjers zat een heleboel gesteentemateriaal. Dat varieerde van hele kleine deeltjes tot enorme zwerfstenen. Veel van deze zwerfstenen zijn afkomstig uit het hoge noorden, maar er zitten ook exemplaren bij die van dichterbij door de gletsjers zijn meegevoerd. Toen het gletsjerijs aan het einde van het glaciaal smolt, bleef het meegevoerde gesteentemateriaal achter. Ook de grote, vaak vele tonnen zware zwerfstenen kwamen daardoor bij ons in het landschap terecht. Een van die zwerfstenen vinden we in Sleen in Nederland.
Waar vinden we de zwerfsteen in
Sleen?
Sleen maakt deel uit van de gemeente Coevorden in de provincie Drenthe.
De zwerfsteen van Sleen ligt in het dorp in een klein groenperkje waar
de Schultestraat en de Heirweg bij elkaar komen.
 |
| Afbeelding 1. Bij de zwerfsteen in Sleen (links) oogt een mens maar klein. Deze foto laat weer eens goed zien hoe een klimaat totaal kan veranderen. Toen de steen tijdens het voorlaatste glaciaal in Drenthe arriveerde, zat hij in een gletsjertong van het enorme landijspakket dat grote delen van Europa bedekte. Daarna werd het minder koud en bleef de steen na het afsmelten van de gletsjer met ander noordelijk gesteentemateriaal in het gebied achter. In de loop der tijd veranderden klimaat- en weersomstandigheden steeds weer. Wat we nu op de foto (augustus 2022) zien, lijkt echt op het compleet tegenovergestelde van de tijd toen de gletsjers afsmolten: de mooie, groene beplanting rondom de steen is na maanden van droogte en hitte in een verdorde woestenij veranderd. Bij de foto rechts ziet men dat deze steen uit verschillende mineralen is samengesteld. De bruinrode, hoekige stukjes zijn veldspaat. |
Iets meer over de zwerfsteen in
Sleen zelf
Bij de steen staat een informatiebordje dat ons vertelt dat het hier om
een graniet (en dan in dit geval een pyterliet) gaat die zo’n
10 ton moet wegen. Verder lezen we dat hij afkomstig moet zijn uit
Zuidwest-Finland. Graniet is een stollingsgesteente (ontstaan uit magma)
dat voornamelijk uit de mineralen kwarts, veldspaat en glimmer (mica)
bestaat. Als je goed kijkt, kun je ook bij deze zwerfsteen in Sleen de
samenstelling uit die verschillende mineralen zien (afbeelding
1).
Bij de beschrijving van de
locatie (2022) is sprake van een momentopname. De kans bestaat dat de
situatie
en het aanzien op een later tijdstip niet meer hetzelfde zijn. Beschouw
de vindplaatsgegevens dan ook als richtlijnen die in mindere of
meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig vooraf aan de hand
van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.
Foto's: Jan en Els Weertz