Afbeelding 1. Ten zuiden van de als Rocher de la Vierge bekend staande gesteentebanken (rode pijlen) vinden we nog vier groepen gesteentebanken. De cijfers corresponderen met de tekst boven de afbeelding.

Fossielen en de geologische indeling van het gesteente

Stromatoporen (afbeelding 2) en koralen zijn soorten fossielen die veel voorkomen in gesteenten uit de geologische periode die we als het Devoon kennen. De ‘rocher’ en de groepen gesteentebanken ten zuiden ervan horen dan ook in dit Devoon thuis. Ze maken deel uit van het Frasnien (382 tot 372 miljoen jaar geleden, afbeelding 2), de onderste etage van het Boven-Devoon. Lithostratigrafisch horen ze thuis in de Formatie van Philippeville. 

Afbeelding 2. Stromatopoor in kalksteen uit het Devoon (links) en de stratigrafische indeling van het Devoon (rechts).

De gesteenten van de Rocher de la Vierge ontstonden uit afzettingen die tijdens het Devoon in zee zijn afgezet

Ten tijde van het ontstaan van de afzettingen die nu de Rocher de la Vierge vormen, maakte de omgeving daar deel uit van een warme zee. Op het continentaal plat zorgden in die tijd rifbouwende organismen zoals de hierboven genoemde stromatoporen en koralen voor de aanwezigheid van koraalriffen. Daarbij hadden deze organismen de neiging om zich vooral aan de kant van de open zee op te houden. Hierdoor vormden ze een barrièrerif. Door deze barrière werd op bepaalde momenten het water (lagune) van het continentaal plat gescheiden van het water van de open (diepere) zee. Daardoor verarmde de fauna in de lagune en vond er een sedimentatie van fijn kalkslib plaats. Maar de omstandigheden konden door bijvoorbeeld bodemdaling of klimaatomstandigheden veranderen waardoor de open zee weer in contact kwam met het water van de lagune. Dat betekende dan weer een kans voor de rifbouwende organismen. Doordat perioden waarin de lagune van de open zee gescheiden was, zich afwisselden met perioden waarin de zee wel toegang had, ontstond een afwisseling van afzettingen van kalkslib met riffen (afbeelding 3). In de loop van de geologische geschiedenis versteende het geheel waardoor we nu banken met fijne kalkstenen tegenkomen die afwisselen met banken van kalkstenen die voornamelijk bestaan uit stromatoporen en koralen. In de loop der tijd is een deel van die kalkstenen gedolomitiseerd.

Afbeelding 3. Schematisch overzicht (doorsnede) van een rif met achterliggende lagune. Het water van het continentaal plat (lagune) is hier van het water van de open zee gescheiden. Maar de omstandigheden konden veranderen waardoor het water van de open zee weer in contact kwam met het water van de lagune. Zie voor verdere uitleg de tekst van dit item.

Wat de botsing van de oercontinenten Laurussia en Gondwanaland met de Rocher de la Vierge te maken hebben

In de tijd waarin de gesteenten uit het Frasnien bij Comblain-la-Tour ontstonden, botsten de oercontinenten Laurussia en Gondwanaland op elkaar. Daarbij werden hele pakketten gesteenten in elkaar gedrukt en vond er gebergtevorming plaats. Oorspronkelijk horizontaal afgezette gesteenten werden toen geplooid en kwamen daarbij soms – zoals bij Comblain-la-Tour – verticaal te staan. Ze maken deel uit van de noordelijke flank van een grote anticline. 

Afbeelding 4. Vanaf de linker oever van de Ourthe hebben we een goed overzicht van de Rocher de la Vierge. Om er te komen, gaan we naar de Quai de l'Ourthe in Comblain-la-Tour. Deze weg gaat al snel over in een fiets/voetpad. Vanaf hier is het nog ongeveer een halve kilometer lopen en dan staan we tegenover de verticale gesteentelagen van de Rocher. Op de foto links is nog net het fiets/voetpad te zien dat langs de Ourthe voert. In de verte is ook al de Rocher de la Vierge in de beboste helling zichtbaar.

De Ardennen als gebergte

De gebergtevorming waar we het hier over hebben, staat bekend als de Varistische orogenese, ook wel bekend als Hercynische orogenese of Hercynische gebergtevorming. Deze gebergtevorming vond ongeveer 390 tot 300 miljoen jaar geleden plaats. De Ardennen, waar het gebied rond Comblain-la-Tour toe behoort, werden toen tot een gebergte omhoog gedrukt. 

Afbeelding 5. Via de rechter oever van de Ourthe kunnen we dichter bij de 'rocher' komen. Daarvoor volgen we de Rue du Parc vanuit Comblain-la-Tour. Deze geasfalteerde weg gaat al snel in een veldweg over. Naast de veldweg loopt de iets verhoogd aangelegde spoorbaan. Bij de 'rocher' aangekomen, kunnen we de verticaal staande gesteentelagen goed van dichtbij bekijken (en fotograferen). Alleen heb je hier wel de kabels van de bovenleiding van het spoor in beeld.

Klimsport

Tegenwoordig wordt het verticaal staande oppervlak van de rotsen bij de Rochers de la Vièrge door beoefenaars van de klimsport gebruikt om tegenaan te klimmen. Best bijzonder als je bedenkt dat dit oppervlak in het Boven-Devoon gewoon horizontaal lag en zich tijdens zijn ontstaan onder water bevond. Toen viel er niets te beklimmen, maar in die tijd waren er natuurlijk ook nog geen mensen op de aarde …. …… 

Geraadpleegde literatuur 

• Léon Dejonghe et Florence Jumeau, Les plus beaux rochers de Wallonie (geologie et petite histoire), Service géologique de Belgique, Bruxelles 2007. Voor het overzichtskaartje van afbeelding 1 heeft een tekening uit dit boek als voorbeeld gediend.

• Hans J. Jungheim, hoofdstuk 7 (Riffe) van Die Eifel (Erdgeschichte Fossilien Lebensbilder), Goldschneck Verlag, Korb 1996. 

Bij de beschrijving van de locatie (herfst 2024) is sprake van een momentopname. De kans bestaat dat de situatie en het aanzien op een later tijdstip niet meer hetzelfde zijn. Beschouw de vindplaatsgegevens dan ook als richtlijnen die in mindere of meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig vooraf aan de hand van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.