Sint Willibrorduskapel met Willibrordusput (Geijsteren)

Over bijzondere kapellen, bedevaartsoorden en gekerstende plaatsen en gebruiken

Op allerlei plaatsen in Nederland, België en aangrenzende gebieden komen we (katholieke) kapellen en bedevaartsoorden tegen die stammen uit vroegere tijden. Hun religieuze functie is tegenwoordig vaak nog erg actueel. Regelmatig hebben we op die plekken ook te maken met gekerstende gebruiken. Gekerstende gebruiken hebben hun wortels in een ver, voorchristelijk verleden. Soms vinden we bijvoorbeeld kapellen en kerken op plekken die in voorchristelijke tijden al een religieuze functie hadden. Met de komst van het christendom werden die plekken en gebruiken dan gekerstend. Hierdoor bleven ze bestaan maar werden ze aan het christendom gekoppeld en aangepast. Een mooi voorbeeld zijn heilige Germaanse, Keltische en Romeinse bronnen. Met de komst van het christendom werden ze vaak aan een heilige gewijd en werden er kapellen of kerkjes gebouwd. Maar niet elke bron of andere religieuze plek heeft een verleden dat tot voorchristelijke tijden teruggaat, ook al wordt nogal eens dat vermoeden geuit.

De Sint Willibrorduskapel met de Willibrordusput bij Geijsteren. De grenspaal uit 1551 markeert de grens tussen Limburg en Noord-Brabant. Oorspronkelijk was dat tussen het Land van Cuijk en het Land van Kessel.

De Sint Willibrorduskapel

De Sint Willibrorduskapel ligt in het bos bij Geijsteren in de Nederlandse provincie Limburg, tegen de grens met Noord-Brabant. Ze stamt uit de 16e eeuw maar de verering van Sint Willibrord was hier zeker al in de 15e eeuw. Bedevaartgangers kwamen van overal vandaan naar deze plek toe. In de 20e eeuw is aan die bedevaart en verering grotendeels een eind gekomen. 

De Willibrordusput

Naast de kapel vinden we de Willibordusput die van oudsher bekend staat als een heilige bron. De put lag oorspronkelijk in een veenpoel en hij moet al in de 13e eeuw zijn gebouwd. De poel zelf moet uit de 4e of 5e eeuw stammen. Bij deze Willibordusput hebben we hoogstwaarschijnlijk te maken met een gekerstende heidense bron. Het water kende men een geneeskrachtige werking toe. Rond kapel en bron zijn nog tot in de 18e eeuw gebruiken bekend die terug te voeren zijn tot in voorchristelijke tijden.

Bij de beschrijving van de locaties is sprake van momentopnames. De kans bestaat dat situaties op een later tijdstip niet meer hetzelfde zijn. Beschouw de vindplaatsgegevens en routebeschrijvingen dan ook als richtlijnen die in mindere of meerdere mate veranderd kunnen zijn. Bepaal zo nodig vooraf aan de hand van kaarten of de beschreven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.

Ga naar het overzicht van onderwerpen over tradities en gebruiken op deze website. Klik hier.

Tradities en gebruiken is een op zich staand onderdeel van website www.debelemniet.nl.

Tekst: Jan Weertz
Foto's: Jan en Els Weertz